Na zaledwie kilku palcach można policzyć stacje radiowe w Polsce, które obecnie rzeczywiście zasługują na miano radia. Nie są sformatowane muzycznie wyłącznie na ’10 hitów jeden po drugim’, a prezenterzy zasługują na miano prezenterów, gdyż nie pełnia jedynie roli zegarynek.
Komercyjne radio w Polsce jest jednym z najbardziej komercyjnych – tego typu – mediów na świecie, a przynajmniej w Europie. W niektórych rozgłośniach, które korzystały z usług najlepszych amerykańskich doradców, głos prezentera – tak, jak i muzyka – pochodzą z jednego źródła: z dysku twardego. Jeśli zatem słyszymy późnym wieczorem, a w niektórych 'stacyjkach’ również o poranku, głos prezentera płynący z fal eteru, niech nas to nie zwiedzie – ów może być nagrany nawet z miesięcznym wyprzedzeniem.
W pseudo radiowych praktykach, polegających na naciąganiu do granic wytrzymałości tzw. magii radia, przoduje Agora. Na antenach należącej do niej sieci Złote Przeboje możemy usłyszeć co wieczór audycje Wojciecha Manna i Jana Chojnackiego. Nie byłoby w tym nic nagannego, gdyby Panowie nie informowali słuchacza we wrześniu, iż mamy styczeń.
Zamknięte niedawno Rock Radio Śląsk, także należące do Agory, nawet w ostatnich dniach swojego nadawania nie stroniło od praktyk dyskowych, serwując słuchaczowi po kilka razy dziennie te same wypowiedzi prezentera. Nawet największe rozgłośnie, jak Radio Zet, czy RMF, który w ciągu kilkunastu miesięcy zmienił się nie do poznania, dały się porwać manii 'kilku sprawdzonych hitów’.
Teraz pora na małą refleksje. Czym jest współczesne radio, jakie powinno spełniać zadania? Na tak postawione pytanie można podać bardzo szeroką odpowiedz – w zależności od typu radia, bądź publicznego, bądź informacyjnego, bądź jakiegokolwiek innego. Łatwiej jest odpowiedzieć na pytanie czym nie powinno być współczesne radio.
Zatem współczesne radio nie powinno być szafą grającą. To banalna odpowiedź na banalne pytanie. Przejdźmy jednak do sedna, do tytułowych upiorów. Na taką opinię polskie rozgłośnie w pełni zasłużyły. Przemierzając Europę od Bałtyku po Adriatyk, od Atlantyku po Morze Północne, itd., trudno – za wyjątkiem Polski – natrafić na stacje, w której poziom słowa mówionego jest tak żenująco niski.
Nie dość, ze jest żenująco niski, polski „prezenter” (cudzysłów w pełni zasłużony) to jedynie marionetka czytająca żałosne wejścia napisane przez speców od radiowego marketingu. W wielu przypadkach owe wejścia są nagrywane z wyprzedzeniem czasowym, a w coraz liczniejszych przypadkach nawet ów skromny „prezenter” jest eliminowany z anteny, aby w ciągu jednej godziny stacja zmieściła więcej 'hitów – jeden po drugim’.
Przez kilka dni miałem okazje słuchać rozgłośni radiowych na Słowenii i we Włoszech. Oprócz różnorodności oferowanej muzyki, owe stacje cechuje osoba prezentera – człowieka, który cały czas jest obecny ze słuchaczem. Warto dodać, ze wspomniany wyżej prezenter nikomu nie przeszkadza. Jest żywy, uśmiechnięty, często żartuje na antenie. W Polsce podobne zjawisko spotkać można już chyba tylko w publicznej Trójce. Ostatnio bowiem nawet RMF FM stał się radiem niezwykle smutnym.
Słupki? Tak, oczywiście, słupki są ważne, ale nie najważniejsze. Decydenci radiowi wyznaczyli rynkowi trend – sprawdzone w badaniach utwory muzyczne, usunięcie prezentera i oto maja idealne radio. Nie, Panowie, jesteście w błędzie. To już nie jest radio. Pora na zmianę nazwy – zacznijmy rzeczy nazywać po imieniu. Nastawiając się w pełni na zysk, producent np. samochodów może analogicznie uznać, iż zarobi więcej produkując same opony. Trudno go będzie jednak wtedy uznać za producenta samochodów – co najwyżej będzie producentem ogumienia.
Prezenter, żywy człowiek, to esencja radia. Muzyka jest jedynie częścią składową. Zrobiłem mała sondę wśród Słoweńców, jak i również Włochów, czego oczekują od radia. Odpowiedzi były podobne: rozrywki, głosu drugiego człowieka, informacji i – na końcu – muzyki. Nie mogło nie paść pytanie: 'No dobrze, a gdybyście pewnego dnia dostali stację tylko i wyłącznie muzyczną – bez wiadomości, bez prezentera?’. Odpowiedź nie była dla mnie zaskoczeniem i brzmiała: 'Nie słuchalibyśmy jej. Jeśli mamy ochotę posłuchać muzyki, włączamy swoje ulubione płyty, i słuchamy tego, co chcemy, kiedy chcemy’.
Model współczesnego polskiego radia komercyjnego to dokładnie część tego, co na w Europie Zachodniej oferują takie spółki, jak Music Choice, czy Xtra Music. Są to serwisy interaktywne oferujące po kilkadziesiąt kanałów z muzyka danego typu non-stop. Stad już jest mały krok do tzw. 'muzyki na zadanie’. Jednak owe serwisy nie są radiem w pełnym tego słowa znaczeniu. Nie nadają reklam, nie zaśmiecają eteru, nie narzucają się nikomu. RMF FM, czy Radio Zet osiągają wysokie słupki z prostego powodu – braku alternatywy. Niestety, ale jedna Trojka to za mało, aby obsłużyć wszystkie gusta. No, ale łatwiej po linii najmniejszego oporu, prawda?
To tyle, jeżeli chodzi o moja 'mała walkę z wiatrakami’.
