Polacy poważnie mylą się w wielu istotnych kwestiach społecznych…
1. Nastoletnie mamy: Polacy uważają, że co roku blisko co piąta (18%) nastolatka w wieku od 15 do 19 lat zostaje mamą, podczas gdy w rzeczywistości jest to tylko 1%.
2. Muzułmanie: Nasze osobiste szacunki populacji Muzułmanów w Polsce są kilkukrotnie wyż-sze, niż ich rzeczywisty udział (5% według badania opinii, w rzeczywistości poniżej 1%). Jed-nak pozostałe badane kraje, poza Japonią i Koreą Południową, mylą się w tej kwestii jeszcze bardziej.
3. Imigracja: Wydaje nam się, że 14% mieszkańców Polski to imigranci. W rzeczywistości, we-dług spisu powszechnego z 2011 roku, osób urodzonych poza granicami Polski jest w naszym kraju zaledwie 1,75%.
4. Starzenie się społeczeństwa: Podobnie jak inne narody uważamy, że osób starszych jest w naszym kraju zdecydowanie więcej, niż faktycznie – średnio szacujemy, że osób w wieku 65 lat i starszych jest w Polsce 42%, podczas gdy w rzeczywistości stanowią one zaledwie 15% populacji.
5. Udział w wyborach: Znajdujemy się natomiast w czołówce społeczeństw najlepiej poinfor-mowanych na temat frekwencji w ostatnich wyborach parlamentarnych. Podobnie jak miesz-kańcy pozostałych badanych krajów, nie doszacowujemy frekwencji wyborczej, ale mylimy się zaledwie o 7 punktów procentowych (średni szacunek to 42%, w porównaniu do rzeczywistej frekwencji w wyborach z 2011 roku, która wyniosła 49%). Amerykanie mylą się o 10, Niemcy – o 14, a Francuzi – aż o 23 punkty procentowe.
6. Bezrobocie: Średnio wydaje nam się, że stopa bezrobocia w Polsce wynosi 34%. W rzeczy-wistości wskaźnik ten jest ponad trzykrotnie niższy (9,1% w II kwartale 2014, według Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności). Polacy nie są tutaj wcale odosobnieni w swoim nad-miernym pesymizmie. Mieszkańcy wszystkich badanych krajów wielokrotnie przeszacowują swoją stopę bezrobocia. Najmniej mylą się Niemcy – o 14 punktów procentowych (przy fak-tycznej stopie bezrobocia wynoszącej 6%) a najbardziej – Włosi, aż o 37 punktów procento-wych, spodziewając się bezrobocia na poziomie niemal 50%.
7. Oczekiwana długość życia: Mylimy się także próbując oszacować, jakiego wieku dożyje przeciętny Polak urodzony w 2014 roku. Nasze średnie szacunki są o 5 lat niższe, niż pro-gnozy GUS, tj. 77 lat.
8. Liczba zabójstw: We wszystkich badanych krajach liczba zabójstw wyraźnie spada. O tym, że ich liczba w Polsce zmniejszyła się w ciągu ostatnich 10 lat, wie tylko co czwarty Polak.
Reszta świata również się myli…
1. Nastoletnie mamy: Respondenci w 14 krajach uważają, że co roku 15% nastolatek w wieku 15–19 lat rodzi dziecko. Jest to 12 razy więcej niż wynoszą oficjalne dane szacunkowe dla tych krajów – 1,2%. Respondenci z USA szczególnie wysoko szacują odsetek młodych mam, oceniając, że jest to 24% wszystkich dziewcząt w wieku 15–19 lat, podczas gdy rzeczywisty wskaźnik to 3%. W krajach o bardzo niskim wskaźniku nastolatek rodzących dzieci oceny są jeszcze dalsze od rzeczywistości. Na przykład Niemcy sądzą, że co roku dziecko rodzi 14% nastoletnich dziewcząt, podczas gdy faktyczny wskaźnik to zaledwie 0,4% (przewidywany wskaźnik jest 35 razy większy od rzeczywistego).
2. Muzułmanie: Badani w niemal wszystkich krajach znacznie przeszacowują udział muzułma-nów wśród ludności swojego kraju: średni szacowany wskaźnik dla wszystkich krajów to 16%, podczas gdy w rzeczywistości muzułmanów jest 3%. I tak na przykład respondenci z Francji sądzą na ogół, że wśród ludności ich kraju jest 31% muzułmanów, natomiast faktycznie jest to zaledwie 8%. Średnia szacowana wielkość dla Australii jest natomiast dziewięć razy wyższa niż w rzeczywistości: respondenci szacują udział muzułmanów w populacji swojego kraju na 18%, a faktycznie jest to tylko 2%.
3. Chrześcijanie: Z kolei w krajach, w których większość stanowią chrześcijanie, respondenci zwykle nie doszacowują liczby osób uważających się za chrześcijan. W 12 badanych krajach, w których chrześcijanie są w większości, średnio oceniano udział chrześcijan na 51%, podczas gdy faktyczny procent osób uważających się za chrześcijan wynosi 61%. Wśród krajów niedoszacowujących liczby współobywateli tego wyznania jest USA – amerykańscy respon-denci sądzą, że chrześcijan w ich kraju jest 56%, natomiast oficjalne dane mówią o 78%.
4. Imigracja: Respondentom z 14 krajów wydaje się, że poziom imigracji jest dwukrotnie wyższy niż w rzeczywistości – w ujęciu średnim zgadują oni, że 24% ludności ich kraju urodziła się zagranicą, podczas gdy rzeczywisty wskaźnik to 11%. Mamy tu do czynienia z bardzo zna-czącymi przeszacowaniami. Badani w USA są zdania, że imigranci stanowią 32% ludności ich kraju, natomiast faktyczny wskaźnik to 13%. Z kolei we Włoszech respondentom wydaje się, że w ich kraju mieszka 30% imigrantów, a faktyczny procent to 7%. Obywatele Belgii sądzą, że imigrantów jest 29%, a rzeczywiście mieszka ich w tym kraju 10%.
5. Starzenie się społeczeństwa: Wydaje się nam, że ludność naszych krajów jest znacznie starsza niż w rzeczywistości. Według średniej oceny respondentów 39% ludności w ich krajach ma 65 lub więcej lat, podczas gdy tak naprawdę jest to tylko 18%. Szczególnie mylą się w tym przypadku Włosi – uważają oni przeciętnie, że niemal połowa ich społeczeństwa (48%) ma 65 lub więcej lat, a w rzeczywistości ludzi takich jest we Włoszech 21%.
6. Udział w wyborach: Respondenci ze wszystkich badanych krajów nie doszacowali wielkości elektoratu w ostatnich wyborach powszechnych. Średnio przypuszczają oni, że w wyborach wzięło udział 58% uprawnionych, natomiast rzeczywisty wskaźnik to 72%. Szczególnym pe-symizmem co do zaangażowania współobywateli w demokrację wykazali się Francuzi, szacu-jąc, że zaledwie 57% uprawnionych do głosowania wzięło udział w wyborach prezydenckich, podczas gdy naprawdę było to 80%.
7. Bezrobocie: Badani mają tendencję do znacznego zawyżania poziomu bezrobocia w swoim kraju. Średnio oceniają je na 30%, podczas gdy rzeczywista stopa bezrobocia dla badanych krajów to 9%. W tym przypadku pojawiły się drastycznie zawyżone oceny – na przykład we Włoszech respondentom wydawało się, że średnio 49% ludzi jest bez pracy, natomiast fak-tyczna stopa bezrobocia w tym kraju wynosi 12%.
8. Oczekiwana długość życia: Jest to jeden z tych obszarów, w którym nasze postrzeganie rzeczywistości jest ogół znacznie bliższe faktom. W 14 badanych krajach średnia oczekiwana długość życia dla dziecka urodzonego w bieżącym roku oceniana jest na 80 lat, a rzeczywista wartość dla wszystkich tych krajów łącznie to 81 lat. Mamy jednak do czynienia z dużym roz-rzutem między poszczególnymi krajami: mieszkańcy Korei Południowej są nadmiernie opty-mistyczni, szacując średnią oczekiwaną długość życia na 89 lat, podczas gdy w rzeczywistości jest to 80 lat. Z kolei Węgrzy wykazują się dużym pesymizmem, oceniając tę wielkość na 68 lat, podczas gdy przewidywana średnia dla ich kraju to 75 lat.
9. Liczba zabójstw: 49% osób w badanych krajach uważa, że liczba zabójstw rośnie, a tylko 27% sądzi, że maleje, podczas gdy w rzeczywistości we wszystkich badanych krajach liczba zabójstw spada. Najbliżej rzeczywistych trendów byli Brytyjczycy – 49% z nich uważa, że wskaźnik zabójstw spada, a jedynie 25% sądzi, że rośnie.
Krzysztof Chmielewski, z Ipsos, komentując wyniki powiedział: „Nie jest łatwo radzić sobie z olbrzymią ilością danych na temat otaczającej nas rzeczywistości społecznej, dlatego często od-wołujemy się do gotowych schematów, czy wnioskowania opartego na własnym doświadczeniu, co może prowadzić do błędnych uogólnień. Obszary, w których najbardziej rozmijamy się w ocenie rzeczywistości związane są z tematami nagłaśnianymi w mediach, takimi jak przestępczość, czy problemy obyczajowe. Przeceniamy ponadto obecność imigrantów i mniejszości religijnych, a z drugiej strony nie doceniamy zachowań pozytywnych, takich jak udział w wyborach, myśląc o nas samych jako o mniej zaangażowanych w sprawy obywatelskie, niż jesteśmy w rzeczywistości. Do-dać tu jednak trzeba, że na tle innych krajów należymy do najlepiej poinformowanych pod tym względem.”
W przeprowadzonym badaniu w kilku obszarach wiedza Polaków należała do najbardziej ade-kwatnych, jednak w przypadku większości z nich dość mocno odbiegała od rzeczywistej skali ba-danych zjawisk. Patrząc jak respondenci w badanych krajach odpowiadali na wszystkie postawione pytania można dostrzec wyraźny wzór ukazujący jak zgodne z rzeczywistością są oceny miesz-kańców poszczególnych krajów – nasz „Wskaźnik niewiedzy”. Poniższa tabela pokazuje, że krajem o najlepszej znajomości charakterystyk i problemów społecznych jest Szwecja, a krajem gdzie one są rozpoznawane najsłabiej są Włochy.
***
• Są to wyniki realizowanego przez Ipsos badania poświęconego postrzeganiu wskaźników demograficznych i problemów społecznych Ipsos MORI Perils of Perception Survey. W ra-mach badania w okresie 12–26 sierpnia 2014 r. zrealizowano 11 527 wywiadów .
• Badanie zostało zrealizowane w 14 krajach świata za pośrednictwem systemu Ipsos Online Panel. Kraje objęte badaniem to: Australia, Belgia, Francja, Hiszpania, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Niemcy, Polska, Szwecja, USA, Węgry, Wielka Brytania oraz Włochy.
• Respondentami w USA i Kanadzie były osoby w wieku 18–64 lat, natomiast we wszystkich pozostałych krajach był to przedział wiekowy 16–64 lat. Ogółem w Australii, Francji, Hisz-panii, Japonii, Kanadzie, Niemczech, USA, Wielkiej Brytanii i Włoszech zbadano ok. 1 000+ osób, natomiast w pozostałych krajach badaniem objęto ok. 500+ osób.
• W przypadkach, gdy wyniki nie sumują się do 100, może to być spowodowane zaokrągla-niem danych przez komputer, udzielaniem wielokrotnych odpowiedzi lub wyłączeniem od-powiedzi „nie wiem” oraz braków odpowiedzi z ogółu danych.
• Dane zostały przeważone dla zapewnienia zgodności z profilem ludności.
