W dyskusjach nad protestami przeciwko ACTA wciąż pojawia się pytanie, kto wyraża swój sprzeciw i dlaczego angażuje się w działania przeciwko temu porozumieniu. Czemu tak wiele osób zaangażowało się w sieci, czemu prawie pół miliona zgłosiło swój udział w wydarzeniu na Facebooku („Nie dla ACTA – nie zgadzam się na podpisanie umowy przez Polskę” i czemu kilkadziesiąt tysięcy, nie tylko w największych miastach, postanowiło wyjść na ulice?
Zespół Fanpage Trendera przeanalizował kim są fani dwóch największych fanpage’ów protestujących przeciw ACTA, czyli „Nie dla ACTA a Polsce” oraz „Komentarz usunięty przez ACTA„. Pierwszy z nich ma obecnie ponad 220 tys. fanów, drugi 180 tys.
Wśród fanów dominują mężczyźni, jest ich 62% na fanpage’u „Nie dla ACTA w Polsce” i 55% na „Komentarz usunięty przez ACTA„. Znacznie istotniejsze jest to, że dominują osoby młode (por. wykres). Aż 78% użytkowników pierwszego z fanpage’ów to osoby poniżej 24 roku życia. Na drugim jest ich jeszcze więcej, bo aż 83%. Dodatkowo kilkanaście procent fanów to osoby w wieku 25-34 lat. Starsi zdarzają się jedynie sporadycznie.
Dlaczego to akurat młodzi tak mocno zaangażowali się w protesty przeciwko ACTA?
Jak mówi dr Jan Zając z Uniwersytetu Warszawskiego, współtwórca Fanpage Trendera i współautor analizy, internet pełni w ich życiu bardzo ważną rolę, a swoboda korzystania z niego jest bardzo ważną wartością. – Często protestują przeciwko idei, wyobrażeniu zagrożenia, a niekoniecznie przeciw konkretnym zapisom – wyjaśnia.
Według badań Diagnozy Społecznej z 2011 r., to młodzi najczęściej i najintensywniej korzystają z internetu. Badania World Internet Project z 2011 r. pokazują, że dla Polaków do 30 roku życia sieć jest nie tylko najistotniejszym źródłem informacji, ale również rozrywki. Obecność internetu jest dla nich czymś oczywistym, bo wielu nie pamięta życia bez niego. Trudno jest im wyobrazić sobie, że korzystanie z sieci miałoby być ograniczone.
Dla wielu z młodych ludzi jest to też jedyna szansa na kontakt z treściami kultury i rozrywką, o czym przekonuje raport Obiegi Kultury. Opłaty za te treści często są nich zbyt wysokie. Nie buntują się z braku perspektyw, zbyt niskich zarobków, czy braku pracy, bo przynajmniej mają internet. Dzięki niemu mogą rozwijać zainteresowania, swobodnie docierać do treści, które ich interesują.
– Internet będąc źródłem darmowej rozrywki jest jednocześnie narzędziem zapewniania spokoju społecznego – wyjaśnia dr Dominik Batorski, współautor analizy, socjolog, adiunkt w ICM na Uniwersytecie Warszawskim, współtwórca Fanpage Trendera.
– Od dawna wiadomo, że rewolucje wybuchają, nie wtedy gdy sytuacja jest zła, ale wtedy gdy zwiększa się różnica między oczekiwaniami a możliwościami ich zaspokojenia. W Polsce ACTA jest odbierana jako próba odebrania swobody komunikacji i ograniczenia wykorzystania narzędzia, które dla młodych Polaków ma kluczowe znaczenie. Jest ogromna różnica między tym co mają obecnie i traktują jako oczywistość, bo nie znają czasów bez internetu, a tym jak wyobrażają sobie efekty ACTA: zbieranie i udostępniania danych o korzystaniu z serwisów, również innym firmom i przede wszystkim skuteczniejsze egzekwowanie praw autorskich. Pojawienie się groźby, że swoboda korzystania z tak ważnego dla nich narzędzia zostanie im odebrana, wywołuje niepokoje i jest wystarczającym powodem do protestów – dodaje Batorski.
Należy pamiętać, że regulacje ACTA nie dotyczą wyłącznie internetu, lecz także wielu innych obszarów życia, jak na przykład lekarstw, które mogą być znacznie istotniejsze dla starszych osób niż enigmatyczna dla nich „wolność internetu”.
Postrzeganie problemu przede wszystkim przez pryzmat regulacji sieci z jednej strony pomogło zmobilizować wiele młodych osób, z drugiej jednak – ułatwia jego bagatelizowanie i sprowadzanie do walki z piractwem internetowym.
– Chciałbym, żeby więcej Polaków zrozumiało szersze znaczenie przepisów ACTA, póki temat interesuje jeszcze media i opinię publiczną – komentuje Zając.
Zdecydowana większość protestujących na Facebooku mieszka w dużych miastach. Tam też Facebook, z którego korzysta obecnie 7,8 mln Polaków, jest najpopularniejszy. Protesty mają jednak miejsce również w wielu mniejszych miejscowościach, co można wyjaśnić tym, że w mniejszych ośrodkach dostęp do kultury jest często znacznie trudniejszy niż w dużych miastach.
