Rewolucja w Medycynie: Czy nowy kodeks etyki umożliwi lekarzom reklamę?
W maju 2024 r. podczas nadzwyczajnego XVI Krajowego Zjazdu Lekarzy uchwalono nowy Kodeks Etyki Lekarskiej (KEL), który wejdzie w życie 1 stycznia 2025 r. Jego celem jest dostosowanie do współczesnych realiów, w tym cyfryzacji ochrony zdrowia. Nowe przepisy dotyczą m.in. stosowania nowoczesnych technologii (telemedycyna), używania sztucznej inteligencji oraz zasad reklamowania się w mediach społecznościowych. Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej, Łukasz Jankowski, nazwał uchwalenie nowego kodeksu historycznym momentem, podkreślając, że niemal 90% delegatów poparło nowelizację.
Dotychczasowy zakaz reklamy usług medycznych został zastąpiony bardziej elastycznymi zapisami. Nowy KEL dopuszcza informowanie o oferowanych usługach, pod warunkiem że jest zgodne z zasadami etyki lekarskiej. Lekarz może korzystać z „każdej formy przekazu” dla promowania swojej działalności, ale nie wolno mu dyskredytować innych lekarzy ani stosować nieuczciwych metod konkurencji.
Nowy kodeks szczegółowo reguluje relacje lekarzy z przemysłem medycznym. Lekarz może przyjmować zapłatę za udział w badaniach sponsorowanych przez firmy farmaceutyczne, pod warunkiem, że wynagrodzenie jest współmierne do wkładu pracy. KEL zabrania jednak udziału w badaniach naukowych, których wyłącznym celem jest promocja produktów, oraz przyjmowania wynagrodzenia za skierowanie pacjenta na badania sponsorowane.
– Lekarz może korzystać z telemedycyny oraz algorytmów sztucznej inteligencji, ale musi poinformować pacjenta i uzyskać jego świadomą zgodę. Ostateczna decyzja diagnostyczna i terapeutyczna należy do lekarza. Algorytmy AI muszą być certyfikowane i dopuszczone do użytku medycznego.
– Lekarz ma swobodę w wyborze metod leczenia, jednak musi ograniczyć się do czynności niezbędnych i zgodnych z aktualnym stanem wiedzy. Nie wolno mu stosować metod niezweryfikowanych naukowo. Lekarz może odstąpić od opieki nad pacjentem tylko w uzasadnionych przypadkach, wskazując alternatywę. Resuscytacja pacjentów terminalnych jest decyzją lekarza i nie jest obowiązkowa.
– Lekarz może pobierać narządy ze zwłok do przeszczepów, o ile zmarły nie wyraził sprzeciwu za życia. Pobranie narządu od żyjącego dawcy wymaga jego pisemnej zgody, a pobranie narządu niezbędnego do życia jest niedopuszczalne. W kwestii prokreacji, lekarz ma obowiązek dbać o zdrowie zarówno matki, jak i nienarodzonego dziecka, choć KEL nie odnosi się bezpośrednio do kwestii aborcji.
– Lekarz powinien publikować wyniki badań naukowych w profesjonalnych źródłach oraz przestrzegać praw autorskich. Dopisywanie swojego nazwiska do prac, w których się nie uczestniczyło, jest nieetyczne.
Lekarz ma obowiązek ciągłego doskonalenia swoich umiejętności zawodowych i regularnego uczestnictwa w szkoleniach. Praktykę lekarską może wykonywać tylko pod własnym nazwiskiem i nie wolno mu stosować środków dopingowych ani być pod ich wpływem podczas pracy. Leczenie bezpłatne innych lekarzy i ich rodzin jest uznawane za dobry zwyczaj.
Nowy Kodeks Etyki Lekarskiej obowiązuje od 1 stycznia 2025 r., wprowadzając istotne zmiany w zasadach wykonywania zawodu lekarza.
