Zdjęciowe ABC
Zacznijmy jednak od początku. O co chodzi z tymi stockami i produkcjami?
Stockami określamy bazy zdjęć udostępnionych do sprzedaży w dwóch podstawowych modelach: RF (Royalty Free) – zdjęcia z teoretycznie nieograniczonymi możliwościami wykorzystania oraz RM (Rights Managed) – zdjęcia, których cena jest zależna od zakresu licencji (okres, terytorium, ilość i rodzaje nośników, na jakich zdjęcia będą wykorzystane).
Od razu należy zaznaczyć, że licencje typu RM są obecnie rzadsze i posługują się nimi raczej tradycyjne stocki typu Corbis czy Getty. Zdjęcia RM mają kilka niepodważalnych zalet. Po pierwsze można je licencjonować na wyłączność, dzięki czemu inne firmy na danym terytorium lub w danej branży nie będą mogły wykorzystać ich w swojej kampanii. Po drugie możemy sprawdzić, kto i kiedy z tego zdjęcia korzystał. W przypadku zdjęć RF nie mam takiej kontroli. Jest to fotografia nastawiona na sprzedaż masową – stąd też jej niższa cena. W mikrostockach zdjęcia prawie zawsze są sprzedawane na podstawie licencji RF. W ich wypadku należy dokładnie przeczytać licencję – często znajdują się tam ograniczenia, z których klienci nie zdają sobie sprawy (na przykład ograniczenie ilości nośników, zakaz sublicencjonowania w przypadku licencji podstawowych lub zakaz używania w poszczególnych branżach, np. farmaceutycznej – w Shutterstock).
Produkcja sesji to nic innego jak organizacja procesu powstania zdjęcia począwszy od zaproponowania fotografa i innych niezbędnych artystów oraz rozwiązań technicznych i artystycznych potrzebnych do uzyskania założonego przez klienta efektu, poprzez pełną realizację i organizację zdjęć, kończąc na postprodukcji i oddaniu gotowego zdjęcia. Całości brzmi długo i skomplikowanie, ale dzięki wysokiej profesjonalizacji domów produkcyjnych nie obciąża bezpośrednio agencji ani klienta i zazwyczaj nie trwa dłużej niż kilka dni. Stworzenie zdjęcia od początku do końca na własne potrzeby niekoniecznie wiąże się z dużymi kosztami. Także stawki i elastyczność fotografów są bardzo różne. W zależności od zlecenia jest to od kilkudziesięciu do kilkudziesięciu tysięcy złotych za pojedyncze zdjęcie. Najniższe stawki za pojedyncze zdjęcie płaci się w przypadku zlecania dużej ilości nieskomplikowanych zdjęć produktowych, z kolei najwięcej płaci się za zdjęcia do kampanii reklamowych.
W przypadku różnic pomiędzy fotografią stockową, a sesyjną można wskazać trzy główne pola: czas, jakość i cena.
CZAS – Skomplikowanie wydłuża produkcję
Często klienci odrzucają pomysł produkcji sesji ze względu na czas. Istnieje przekonanie, że na organizację zdjęć i ich postprodukcję potrzeba nie dni, a tygodni. Nie jest to prawdą. Szczególnie w ostatnim czasie klienci dają coraz mniej czasu od momentu sporządzenia wyceny do oddania zdjęć. W przypadku nieskomplikowanych sesji z ludźmi bądź tych produktowych, sesję zdjęciową można zrealizować nawet w dwa lub trzy dni. Niejednokrotnie jest to czas potrzebny na wyszukanie dobrego zdjęcia w stocku.
Oczywiście, jeśli trzeba wyprodukować sesję wyjazdową, zbudować scenografię, czy na przykład uszyć kostiumy, nie da się przeskoczyć pewnych fizycznych możliwości przygotowania do zdjęć. Zazwyczaj po akceptacji kosztów sesji, fizycznie potrzebnych jest około 5 dni na realizację skomplikowanych konceptów kreatywnych.
Jakość
W przypadku fotografii z banku zdjęć teoretycznie jest dostępna informacja, jakiej jakości jest zdjęcie. W tradycyjnych stockach istnieje nawet możliwość otrzymania pliku na próbę i sprawdzenie czy w dużym rozmiarze nie kryje on żadnych niespodzianek. A niespodzianki mogą być różne. Począwszy od tak zwanych szumów (zjawisko podobne do dużego ziarna w fotografii tradycyjnej), mor (drobne paski pojawiające się na wzorzystych materiałach), skończywszy na innych interferencjach optycznych, niewidocznych na prewce, a trudnych bądź niemożliwych do usunięcia. Przy realizacji sesji zdjęciowej od razu widzimy plik surowy i wszystkie jego ewentualne wady, którym możemy natychmiast zaradzić.
Poza technicznymi problemami, w przypadku zdjęcia stockowego jest jeszcze jeden aspekt, który należy wziąć pod uwagę – nie mamy żadnego wpływu na jego zawartość. Fotografie stockowe nastawione są na typowe treści, co zwiększa prawdopodobieństwo ich sprzedaży. Trudno jest znaleźć w bankach zdjęć materiał do wymagających kreacji. Zdarzały sie przypadki, gdy tym samym zdjęciem, w tym samym czasie reklamowały się dwie różne firmy.
Biorąc po uwagę wszystkie wyżej wymienione komplikacje, warto, więc rozważyć zorganizowanie sesji, przy której można precyzyjnie dobrać każdy element zdjęcia – począwszy od modeli, ich gry, ubioru, miejsca, w którym się znajdują i kończąc na wielu innych aspektach zdjęcia. Istnieje nawet taka konieczność w przypadku, gdy potrzebujemy zdjęć konkretnych lokalizacji lub bohaterów (np. celebrytów). Tu tylko fotografia szyta na miarę ma rację bytu.
Należy pamiętać, że najważniejszym elementem sesji jest wybór fotografa. Tu liczyć można na pomoc producentów – znają fotografów pracujących na naszym rynku i nie tylko. Proponują klientom artystów pasujących do projektu zarówno tematem fotografii, klimatem, ale co równie ważne budżetem. Nie ma bowiem fotografów uniwersalnych. Fotograf modowy może nie mieć doświadczenia w fotografii produktowej. Tylko zatrudniając specjalistę dobranego do briefu, można liczyć na profesjonalną pomoc w kreacji obrazu. Dobry fotograf zaproponuje jak zbudować klimat zdjęcia – światłem, nasyceniem, odpowiednią kolorystyką, grą postaci czy też innymi elementami na zdjęciu. Dodatkowo w przypadku sesji klient ma komfort wyboru tej jednej, najlepszej klatki, z wielu wykonanych wersji ujęcia. Jeśli chodzi o komfort pracy, jest to przepaść w porównaniu do kupna zdjęcia ze stocku.
Cena
Zdjęcia stockowe można kupić już od kilku złotych za mały format w microstocku, do kilkunastu tysięcy za zdjęcie RM na wyłączność. W przypadku dużej ilości produktów koszt zdjęcia z sesji może zaczynać się od kilkudziesięciu złotych, czyli niewiele drożej niż zdjęcie stockowe. Proste sesje lookbookowe można zrealizować już za kilka tysięcy złotych. Zdjęcia do kampanii wykonane na jednolitym tle za kilkanaście tysięcy. Im więcej zmiennych wprowadzamy tym zdjęcie sesyjne będzie droższe. Pamiętajmy jednak, że w przypadku sesji istnieje wiele elementów kosztorysu, które są stałe i płatne za dzień zdjęciowy lub jednorazowe wykonanie, należą do nich m.in. dzień zdjęciowy fotografa i ekipy, studio, wynajem sprzętu, zbudowanie scenografii. Co za tym idzie, robiąc kilka zdjęć jednego dnia, cena za pojedyncze zdjęcie spada. Co ciekawe – trudno jest określić górną granicę ceny wykonania zdjęcia. Dla przykładu, sesja z jednym z kilku najlepszych na świecie fotografów i top modelką może kosztować nawet ponad milion złotych. W Polsce jednak o takich budżetach słyszeliśmy tylko w legendach. Zazwyczaj poruszamy się w widełkach od kilku do stu tysięcy złotych
Podsumowanie
Jakie wnioski? Prostą sesję można naprawdę szybko wyprodukować! Nie będzie to jednak szybsze niż zakup zdjęcia w stocku. Stock jednak nie może równać się jakością z profesjonalnie zrobionym zdjęciem. Dlatego jeśli poszukujesz zdjęcia prostego, o średniej jakości, na już, sięgnij po stock, ale jeżeli chcesz otrzymać produkt szyty na miarę masz tylko jedno wyjście – zleć produkcję sesji.
I zapamiętaj – nie odrzucaj pomysłu zrobienia sesji tylko ze względu na budżet – najpierw sprawdźi zweryfikuj koszt z domem produkcyjnym lub agencją reklamową.
Autor: Jan Szczeniowski – producent w domu produkcyjnym Makata Creative Group. Rocznie organizuje kilkadziesiąt sesji zdjęciowych zarówno dla małych, lokalnych marek, jak i do największych kampanii reklamowych (m.in. Play, Orlen, IKEA, Nike, Kompania Piwowarska). Współpracuje z najlepszymi polskimi i zagranicznymi fotografami. Wcześniej przez prawie cztery lata obsługiwał klientów z branży reklamowej w najprężniej wówczas działającym banku zdjęć w Polsce – Corbis.
