Jednak opowieść jest prowadzona w pierwszej osobie – to głos Kapuścińskiego, który opowiada o swoim życiu. Reporter nie tylko wybrał wywiady, w oparciu o które powstała książka, zaakceptował też wersję ostateczną, w kształcie nadanym opowieści przez redaktorkę.
Książka zawiera cenne, zwłaszcza dla dziennikarzy, uwagi Kapuścińskiego na temat własnego zawodu. Nie tylko jednak. Opowiada o namiętności do podróżowania, konieczności ryzykowania życia dla wartości wyższych, samotności i lęku, które na co dzień towarzyszą reporterom, ciężarze sławy. Z opowieści wyłania się portret człowieka, któremu życie nie szczędziło przykrości.
Dzieciństwo reportera pochodzącego z najbiedniejszego regionu przedwojennej Polski – Polesia – upłynęło wśród niedostatku, głodu i tułaczki. To doświadczenie – zdaniem redaktorki książki – stało się kapitałem Kapuścińskiego wśród ubóstwa Trzeciego Świata i mandatem zezwalającym na ostry osąd współczesnego świata mediów.
Kapuściński postrzega swoją pracę jako tłumaczenie – nie z języka na język, ale z kultury na kulturę. „Moją główną ambicją jest pokazać Europejczykom, że nasza mentalność jest bardzo europocentryczna, że Europa, a raczej jej część nie jest jedyna na świecie” – pisze. Dziennikarstwo postrzega jako misję: „Żeby uprawiać dziennikarstwo, przede wszystkim trzeba być dobrym człowiekiem.(…) Jedynie dobry człowiek usiłuje zrozumieć innych, ich intencje, ich zainteresowanie, trudności, tragedie. I natychmiast, od pierwszej chwili, staje się częścią ich losu”.
Jednak przymioty ducha nie wystarczą, aby zostać korespondentem wojennym. Zdaniem Kapuścińskiego, trzeba jednocześnie spełniać osiem warunków: „mieć zdrowie fizyczne, odporność psychiczną, ciekawość świata, znajomość języków, otwartość wobec innych ludzi, i trzeba mieć pasję, a przede wszystkim – starać się myśleć”. Historię jego pracy, jako korespondenta wojennego, najlepiej streszcza odpowiedź na pytanie dziennikarza – „jak to możliwe, że pan jeszcze żyje?”. „Po prostu miałem szczęście” – odpowiedział Kapuściński.
„Autoportret reportera” opublikowało wydawnictwo Znak.
