O ile wycena wkładu pieniężnego z reguły nie nastręcza problemów, ponieważ pieniądz jest z istoty swojej miernikiem wartości, to często ustalenie wartości wkładu niepieniężnego może być problematyczne. W niniejszym artykule zostaną poruszone problemy związane z wniesieniem wkładu niepieniężnego w postaci serwisu WWW na pokrycie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i spółce akcyjnej. W pierwszej kolejności poruszony zostanie problem zdolności aportowej serwisu WWW, natomiast dalsza część artykułu poświęcona zostanie problemowi jego wyceny przy wnoszeniu go na pokrycie kapitału zakładowego spółki kapitałowej.
Obowiązek wniesienia wkładów na pokrycie kapitału zakładowego spółki wynika z istoty spółki handlowej. Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, spółka handlowa (a więc każda spółka, zarówno osobowa – np. spółka jawna, jak i kapitałowa) tworzona jest dla osiągnięcia wspólnego celu, między innymi poprzez wniesienie wkładów. W spółce kapitałowej wkłady mają doniosłą rolę. Z jednej strony stanowią substrat majątkowy spółki, dzięki któremu spółka otrzymuje potrzebne środki na prowadzenie działalności gospodarczej. Z drugiej strony stanowią niezbędny i minimalny majątek na pokrycie ewentualnych roszczeń wierzycieli spółki. W spółkach kapitałowych wspólnicy co do zasady nie odpowiadają za zobowiązania spółki (w odróżnieniu do spółki osobowej), wobec tego wkład wniesiony do spółki na pokrycie kapitału zakładowego jest na początku jej działalności jedynym majątkiem spółki, z którego wierzyciele mogą zaspokoić swoje roszczenia. Wkład niepieniężny do spółki kapitałowej powinien więc posiadać pewne cechy, które spowodują, że dana rzecz lub prawo będzie mogło spełniać zadania, o których wspomniano powyżej.
Przyjmuje się wobec tego, że wkład niepieniężny powinien spełniać następujące kryteria:
– posiadać zdolność bilansową – tzn. dany wkład powinien dać się wycenić. Wartość wkładu ujęty jest w bilansie spółki. W związku z tym wkład niepieniężny zapisuje się po stronie aktywów w ściśle określonej wartości, podanej w złotych.
– być zbywalny – spółka w celu prowadzenia działalności gospodarczej powinna mieć możliwość dysponowania nim. Ponadto w przypadku egzekwowania przez wierzycieli roszczeń wobec spółki, gdyby spółka nie miała innych aktywów, dany aport powinien dać się upłynnić w celu otrzymania środków na zapłacenie długów.
– aport powinien być przydatny dla spółki. Spółka, oprócz możliwości spieniężenia wkładu, powinna mieć możliwość korzystania i uzyskiwania z niego korzyści.
– zdolność do wejścia do masy upadłościowej lub likwidacyjnej.
Kluczowymi kryteriami dla rozstrzygnięcia czy dana rzecz lub prawo może zostać wniesione jako wkład do spółki kapitałowej jest: zdolność bilansowa i zbywalność.
Z punktu widzenia omówionych wyżej kryteriów wydaje się jasne, że serwis WWW może zostać wniesiony jako wkład na pokrycie kapitału zakładowego spółki kapitałowej. Serwis WWW z jednej strony jest domeną zarejestrowaną w NASK lub innym rejestrze, z drugiej strony jest także programem komputerowym i opracowaniem graficznym. W tym drugim znaczeniu jest to utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Prawo do korzystania z domeny jest prawem niewątpliwie zbywalnym. Prawo to jest również prawem majątkowym. Często się zdarza, że serwis WWW jest o wiele bardziej rozpoznawalny niż spółka, która jest jego właścicielem. Z tych względów oczywistym wydaje się stwierdzenie, że serwis WWW może być przydatny z punktu widzenia działalności gospodarczej spółki, jak i przynosić spółce wymierne dochody. Serwis WWW może stanowić nośnik reklamowy, który będzie informował klientele o działalności lub towarach spółki. Serwis WWW może również stanowić główny obszar działalności spółki. Spółka może czerpać dochody głównie z obsługi danego serwisu. Z punktu widzenia prawa autorskiego, przenoszalność praw majątkowych do utworu (programu komputerowego i opracowania graficznego) nie budzi żadnych kontrowersji.
Osobnym problemem jest kwestia wyceny serwisu WWW. Wspólnik wnoszący taki wkład powinien podać jego dokładną wartość w celu objęcia w zamian ściśle określonej ilości udziałów czy akcji. Z punktu widzenia wyceny serwisu WWW jako wkładu istotne jest czy ma być on wniesiony do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy też do spółki akcyjnej. W pierwszym przypadku wyceny wkładu dokonują sami wspólnicy. Wycena takiego wkładu powinna być dokonana w sposób obiektywny, aczkolwiek nie jest weryfikowana przez żaden podmiot trzeci. W szczególności wartość wkładu nie jest badana przez sąd rejestrowy. Sąd rejestrowy bada jedynie zdolność aportową danego wkładu, a więc bada czy dana rzecz lub prawo spełnia kryteria, o których szerzej była mowa wcześniej. Jednak brak weryfikacji nie oznacza, że wspólnicy wraz ze spółką mogą dowolnie wycenić serwis WWW.
Kodeks spółek handlowych zawiera uregulowania, które mają chronić spółkę oraz jej wierzycieli przed zawyżaniem wartości wkładów. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na przepis Ksh mówiący, że jeżeli wartość wkładu w momencie podpisania umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością została znacznie zawyżona w stosunku do jego wartości zbywczej, wspólnik który wniósł taki wkład oraz członkowie zarządu, którzy wiedząc o tym zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są do wyrównania spółce brakującej wartości. Ponadto w przypadku gdy wniesiony wkład niepieniężny do spółki ma wady wspólnik obowiązany jest do wyrównania spółce różnicy pomiędzy rzeczywistą wartością wkładu a wartością zbywczą wkładu. W przypadku spółki akcyjnej wartość wkładu szacowana jest przez założycieli. Z wyceny wkładu zobowiązani są oni sporządzić pisemne sprawozdanie, w którym powinni opisać m. in. przedmiot wkładów niepieniężnych oraz zastosowaną metodę ich wyceny. Sprawozdanie takie poddane jest w dalszej kolejności ocenie biegłemu rewidentowi. Zadaniem biegłego rewidenta jest wydanie opinii czy wartość wkładów odpowiada co najmniej wartość nominalnej objętych w zamian akcji bądź wyższej cenie emisyjnej akcji. Dzięki temu wycena wkładów niepieniężnych w spółce akcyjnej jest o wiele bardzie zobiektywizowana niż w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. W związku z tym, akcjonariuszom i członkom zarządu spółki trudniej jest przypisać odpowiedzialność za zawyżanie wkładów niepieniężnych do spółki.
Wycena serwisu WWW powinna zostać dokonana w sposób wiarygodny. Wartość serwisu WWW powinna odpowiadać co najmniej wartości nominalnej objętych w zamiana udziałów lub akcji. Nie ma jednak jednej zalecanej metody wyceny wkładu niepieniężnego (tym bardziej nie ma jednej metody wyceny serwisu WWW). Przy wycenie serwisu WWW powinno się mieć w szczególności na uwadze przepisy ustawy o rachunkowości. Do wyceny takiego wkładu niepieniężnego szczególnie adekwatna wydaje się metoda szacowania według wartości godziwej serwisu. Metoda ta polega na oszacowaniu kwoty, za jaką dany serwis mógłby zostać wymieniony na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, a także niepowiązanymi ze sobą stronami. Upraszczając nieco tę bardzo skomplikowaną materię, można powiedzieć, że wycena dokonywana jest poprzez porównanie serwisu WWW wnoszonego do spółki z innymi transakcjami, których przedmiotem były podobne serwisy. Inną zastosowaną metodą może być metoda szacowania kosztów wytworzenia serwisu WWW. W tej metodzie kalkuluje się wszelkie koszty – pośrednie i bezpośrednie – związane z wytworzeniem serwisu WWW.
Podsumowując poruszony w artykule problem, należy stwierdzić, że wnoszenie serwisu WWW nie jest sprawą łatwą. Główny problem dotyczy wyceny serwisu WWW jako wkładu do spółki. O ile w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wspólnicy mają większą swobodę przy wycenie, to w przypadku spółki akcyjnej, ich wycena będzie podlegała weryfikacji. Zaleca się, aby w przypadku wnoszenia aportem dużego serwisu WWW jako wkładu do spółki kapitałowej, zwłaszcza jeżeli jest on wnoszony do spółki akcyjnej, wyceny wkładu dokonywał biegły rewident lub rzeczoznawca. Jednak także w przypadku wnoszenia oryginalnych i niepowtarzalnych wkładów niepieniężnych, chociażby tak jak serwis WWW, do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zaleca się by wspólnicy na własną rękę sporządzili uzasadnienie przyjęcia danej wyceny. W szczególności wspólnicy powinny opracować sprawozdanie, w którym wyliczą ilość godzin spędzonych nad rozwojem serwisu, nakłady na serwis lub inne koszty (bezpośrednie i pośrednie) związane z rozwojem i promocją serwisu. Udokumentowanie wyceny w taki może okazać się później ważnym dowodem dokumentującym wycenę. W niektórych przypadkach okazać się może, że opinia jednego biegłego będzie niewystarczająca i wspólnicy bądź założyciele, w celu wykazania w miarę obiektywnej wartości serwisu WWW, będą musieli posłużyć się opinią kilku biegłych.
Szymon Kaczmarek
Kancelaria Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy w Warszawie
